خبرنگار فارس در بخش پاياني اين گفت‌وگو به خستگي‌ناپذيري متكي و برخوردهاي صميمانه و دوستانه با همتايانش اشاره كرد و از متكي پرسيد آيا شده گاهي وقت‌ها آرزو كنيد كه به دوره قبل از وزارتتان برگرديد؟ كه وي اين را حسن ظن خبرنگار فارس دانست و گفت: اگر به كشور پهناور ايران نگاهي بيندازيم در 30 سال گذشته چه در ميدان‌هاي دفاع مقدس و چه در عرصه‌هاي حركت به سوي ايراني آباد، شكوفايي اقتصادي، عرصه‌هاي توليد و چه در صحنه‌هاي پرشكوه وحدت اسلامي و انسجام ملي، نقش آفريناني را در اين كشور مي‌بينيد كه خالقين خستگي‌ناپذيري هستند و ما اگر احيانا كاري انجام مي‌دهيم الگويي از آنها مي‌گيريم.
این گفتگو در مهرماه 1389 صورت گرفته است:وزير امورخارجه كشورمان در خصوص حضور هيئت ايراني به رياست احمدي‌نژاد در شصت و پنجمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل گفت: بدنه جوامع علاقه‌مند شنيدن ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات ايران هستند.
منوچهر متكي وزير امور خارجه كشورمان در گفت‌وگوي يك ساعته با خبرنگار سياست خارجي خبرگزاري فارس آن هم در ساعت‌هاي پاياني سفر به نيويورك در اوايل بامداد و در مسير بازگشت از استانبول به تهران و در حالي كه مهمانداران هواپيما مشغول پذيرايي بودند و اين مصاحبه چندين بار قطع شد تا مهمانداران بتوانند از مسافران پذيرايي كنند و در اوج خستگي منوچهر متكي و علي‌رغم تذكرات مكرر محافظ وزير خارجه، به اهميت حضور رئيس جمهور و وزير خارجه ايران در نشست‌هاي سالانه مجمع عمومي سازمان ملل، نطق رئيس جمهور در شصت و پنجمين اجلاس مجمع عمومي و عملياتي شدن پيشنهادات رئيس جمهور كشورمان در اين نشست، گفت‌وگوهايش با بان كي مون، برگزاري تجمعات توسط گروهك منافقين همزمان با حضور احمدي‌نژاد در نيويورك و ... پرداخت.
متكي كه در سفر به نيويورك ضمن همراهي با محمود احمدي‌نژاد در ديدارها و نشست‌ها با گروه‌هاي مختلف در آمريكا، بيش از 45 ملاقات دوجانبه نيز داشت، در نشست‌هايي چون گروه 77، سازمان كنفرانس اسلامي، جنبش عدم تعهد و خلع سلاح نيز حضور داشت و ميزبان صبحانه كاري وزراي خارجه مجمع گفت‌وگوي همكاري آسيايي و ناهار كاري شوراي وزيران اكو بود.
وزير خارجه در اين گفت‌وگو همچنين به ديدارهايش با 4 وزير خارجه عضو گروه 1+5 (آلمان، فرانسه، چين و انگليس) اشاره كرد و گفت كه اين گروه فرصت طلايي پيش آمده در حاشيه نشست سالجاري مجمع را از دست دادند.
گفت‌وگوها و نشست‌ها در دو ساختمان برگزار و براي پوشش آن بايد مسيري طولاني طي مي‌شد. برخورد دوستانه متكي با همتايانش به گونه‌اي بود كه هر كس براي اولين بار شاهد آن برخوردها بود مي‌گفت اينها سال‌هاست كه با هم رفيقند.
مشروح گفت‌وگوي خبرنگار اعزامي فارس به نيويورك با منوچهر متكي را در زير مي‌خوانيد.
* حرف‌هاي جمهوري اسلامي ايران نو، نقادانه و از خاستگاه عدالت‌طلبي است
وي در اين گفت‌وگو در خصوص اهميت حضور رئيس جمهور و وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در نشست‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل و از جمله در شصت و پنجمين نشست اين مجمع، با اشاره به اجلاس توسعه هزاره، گفت: اجلاس‌هاي هزاره كه از سال 2000 شكل گرفت هر 5 سال يك بار با حضور سران كشورها و دولت‌ها برگزار مي‌شود و امسال نسبت به 5 سال گذشته ما رقم قابل توجهي از سران كشورها را در مجمع عمومي داشتيم. 5 سال پيش سران حدود 90 كشور و امسال بيش از 130 كشور در اجلاس هزاره شركت كردند.
رئيس دستگاه ديپلماسي افزود: به اعتقاد جمهوري اسلامي ايران يكي از تاثيرگذاري‌ها بر مناسبات بين كشورها، نظاماتي است كه در صحنه بين‌المللي حاكم شده و سازمان ملل طي شصت و چند سال گذشته، بستري بود براي اينكه اين نظامات را مدون كند و در قالب قطعنامه‌ها، كنوانسيون‌ها و قراردادهاي چند جانبه، اين نظامات را به تصويب برساند.
متكي با بيان اينكه جمهوري اسلامي ايران هميشه در اجلاس‌هاي بين‌المللي حضور داشت، خاطرنشان كرد: اما طي سال‌هاي اخير با هدف تاثيرگذاري بر مناسبات جهاني كه در واقع به عنوان راهبرد ديپلماسي جمهوري اسلامي تعريف شده و همچنين بيان ديدگاه‌ها، مواضع و نقطه‌نظرات، حضور جمهوري اسلامي طي پنج سال گذشته متفاوت از سال‌هاي قبل بوده است.
وزيرخارجه اضافه كرد: در پنج سال گذشته هيئت جمهوري اسلامي ايران به رياست رئيس جمهور در جلسات سالانه مجمع عمومي حضور يافت و حضور در اين سطح هم در بخش تبييني و اعلام مواضع و هم در بخش پاسخگويي و پاسخ به ابهامات و همچنين در حوزه نقد رويكردهاي جاري در مناسبات جهاني از تاثيرگذاري بيشتري برخوردار بوده است. قاعدتاً حرفي كه توسط رئيس كشور مطرح مي‌شود نسبت به سطوح ديگر تاثيرگذاري بيشتري دارد.
متكي با بيان اينكه حرف‌هاي جمهوري اسلامي ايران حرف‌هاي نو، نقادانه و از خاستگاه عدالت‌طلبي مطرح مي‌شود، خاطرنشان كرد: ما طي اين سال‌ها بنا به دلايل و اهدافي كه ذكر كردم در سازمان ملل حضور فعال‌تري را داشتيم.
* علاقه‌مندي براي شنيدن ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات ايران در بدنه جوامع
وزير خارجه كشورمان در ادامه اين گفت‌وگو در خصوص ترك جلسه سخنراني احمدي‌نژاد توسط برخي هيئت‌ها، با اشاره به حضور قريب 160 كشور در سطح روساي جمهور، وزراي خارجه يا سطوح ديگر در زمان سخنراني رئيس جمهور كشورمان در شصت و پنجمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل، آن را نشانگر حضوري خوب و قابل توجه دانست و ادامه داد: طي چند سال اخير حركت نمايشي سبكي را از سوي برخي از هيئت‌هاي اروپايي شاهد بوديم. يك زمان به بهانه طرح بحث رژيم صهيونيستي، يك زمان به بهانه‌هاي ديگر و امسال هم به بهانه سؤال كاملا منطقي نسبت به حادثه‌اي (11سپتامبر) كه خواسته شده مورد بررسي قرار گيرد.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه امسال تعدادي از كشورهاي غربي سعي كردند نمايشي را كه در سال‌هاي قبل نيز داشتند، تكرار كنند، اظهار داشت: اگر شما دقت مي‌كرديد در زمان سخنراني هيئت ايراني، قسمت بالايي سالن مجمع كه معمولا علاقه‌مندان و داوطلبان شامل دانشجويان، محققان، سازمان‌هاي غيردولتي در آنجا حضور مي‌يابند، مملو از جمعيت بود. يعني در بدنه جوامع علاقه‌مندي براي شنيدن ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات ايران كاملا مشهود بود و حركت غربي‌ها امسال هيچ نمود چشمگيري نداشت.
* بودجه‌هاي كنگره بايد يك جايي هزينه شود
وزير خارجه در خصوص برگزاري تجمعاتي توسط گروهك منافقين در چند روز حضور رئيس جمهور در نيويورك نيز گفت: بودجه‌هايي كه آمريكاييها در كنگره براي برخورد با جمهوري اسلامي تصويب مي‌كنند بايد يك جايي گزارش كار داده شود و بگويند كه اين بودجه‌ها تاثيراتي داشته و كارهايي انجام شده است.
وي برگزاري چنين تجمعاتي را بيشتر عروسكي و نمايشي خواند و افزود: فضاي جدي حضور هيئت ايراني براي حافظان نظام ناعادلانه جاري بر جهان كه كشورهاي معدودي هستند، بسيار نگران كننده بود از اين جهت كه مواجه با منطقي هستند كه در قضاوت مردمان و محافل مختلف خودشان، طرف برنده به لحاظ منطقي و يا منطق برنده، منطق جمهوري اسلامي است و اين تحول بسيار عمده‌اي مي‌باشد.
متكي اضافه كرد: قبل از برگزاري اجلاس مجمع عمومي، برخي از محافل سخنگويي اين قدرت‌ها القا و ترغيب مي‌كردند كه در اين سفر حرف‌ها، حضور و مصاحبه با ايران را بايكوت كنند تا ايران منزوي شود، اما شما مشاهده مي‌كنيد كه رئيس جمهور از لحظه ورود تا دقايق پاياني حركت به سمت فرودگاه با تقاضاهاي گسترده براي مصاحبه و سخنراني مواجه بود و امسال علاوه بر رسانه‌ها، حضور محافل مطالعاتي و تحقيقاتي در سطوحي بالاتر و گسترده‌تر مشاهده شد.
به گفته وزير خارجه اينها نشانگر آن است كه طرفداري از عدالت، انگيزه درك حقايق و تشخيص مواضع درست در قبال مواضع نادرست، روز به روز بيشتر مي‌شود.
* نشست‌هاي حاشيه‌اي مجمع عمومي
متكي در ادامه سخنان خود به برگزاري نشست‌هاي منطقه‌اي در حاشيه اجلاس مجمع عمومي اشاره كرد و گفت: حداقل هفت الي هشت نشست چه آنهايي كه جمهوري اسلامي ايران ميزباني آن را عهده دار بود و چه نشست‌هاي ديگر در حاشيه شصت و پنجمين نشست مجمع عمومي برگزار شد از جمله اجلاس مجمع گفت‌وگوي همكاري آسيايي، گروه 77، غيرمتعهدها، اكو، سازمان كنفرانس اسلامي و ... كه اين گونه نشست‌ها نشانگر نوعي بالندگي و نقش آفريني اين سازمان‌هاي منطقه‌اي است.
وزر خارجه با اشاره به برگزاري نشست گروه 77 در حاشيه اجلاس مجمع عمومي، اظهار داشت: گروه 77 با بيش از 140 كشور، بزرگ‌ترين تشكل اقتصادي، اجتماعي و سياسي كشورهاي در حال توسعه است و زماني نطق‌هاي افتتاحيه اين نشست را ملاحظه مي‌كنيد مي‌بينيد كه خاستگاه تمام اين نطق‌ها همه در راستاي عدالت طلبي و ضرورت جايگزين شدن يك نظام عادلانه به جاي نظام كهنه‌اي است كه هم اكنون بر مناسبات حاكم مي‌باشد و اين نشانگر يك تحول است. شما همچنين كشورهاي آمريكاي لاتين را در اعتراض به وضع موجود يكپارچه مي‌بينيد.
* امروز رژيم تحميلي صهيونيستي در منطقه خاورميانه به يك «بليه» تبديل شده است
خبرنگار فارس با اشاره به پيشنهادات رئيس جمهور در نشست مجمع عمومي از جمله اعلام سال 2011 به عنوان سال خلع سلاح و يا تعيين كميته حقيقت ياب براي بررسي حادثه 11 سپتامبر، از متكي در خصوص عملياتي شدن اين پيشنهادها با توجه به نفوذ آمريكا بر سازمان ملل سؤال كرد كه وي در اين باره گفت: همانطور كه ملاحظه كرديد نطق آقاي رئيس جمهور در چند سرفصل مهم تدوين شده بود. در بخش نخستين آن به آسيب‌شناسي تحولات بين‌المللي، ناكامي‌‌هاي و ناكارآمدي‌ها پرداخته مي‌شود و بر ضرورت بررسي دلايل اين وضعيت تأكيد و البته فقدان حاكميت خداباوري و دين‌مداري به عنوان علت اصلي اين شرايط بيان مي‌شود. سپس مناسبات ناعادلانه اقتصادي در جهان، شرايط محيط زيست، مشكل كهنه شده و حل ناشده فلسطين و اينكه علت به نتيجه نرسيدن تلاش هاي مربوط به فلسطين چيست و نهايتا راه حلي كه جمهوري اسلامي به صورت منطقي و دموكراتيك اعلام مي‌كند، بخشي از نطق رئيس جمهور را به خود اختصاص مي‌دهد.
وي اضافه كرد: در سرفصل‌هاي ديگري رئيس جمهور به اهميت دو منطقه مهم آفريقا و آمريكاي لاتين كه روند همگرايي، خودباوري و روي آوردن به سازوكارهاي مبتني بر ظرفيت‌هاي بومي را در دستور كار خودشان قرار دادند و راهبرد جمهوري اسلامي در توسعه مناسبات با اين مناطق اشاره مي‌كند و بالاخره ضرورت مشاركت همه كشورها و ملت‌ها در مديريت جهان به عنوان تنها راهبردي كه مي‌تواند جامع باشد در سلسله راهكارهاي مورد نظر جمهوري اسلامي ارائه مي‌شود، به گونه‌اي كه پيشنهاد مي‌شود دهه پيشارو كه از سال آينده آغاز مي‌شود، به عنوان دهه مديريت مشترك جهاني نامگذاري شود.
به گفته متكي اينها قله‌هاي بلند ديدگاه‌هاي جمهوري اسلامي در نگرش به تحولات جهاني است.
وي ادامه داد: نكته ديگري كه در گفت‌وگو با Think tankها و موسسات مطالعاتي، محققان و انديشمندان آمريكايي در جلسات مختلف مطرح شد اين بود كه ما در مديريت جهان بايد شفاف عمل كنيم. ما نمي‌توانيم براي جهان، پشت درهاي بسته و پنهان و بدون اطلاع‌رساني درست به جامعه بين‌المللي و افكار عمومي، تصميم‌سازي كنيم.
متكي با تأكيد بر اينكه پمپاژ اطلاع رساني از حوادث جهاني كه بعضا با اهداف خاص صورت مي‌پذيرد بايد به روند صحيح خود برگردد، اظهار داشت: حوادثي در دنيا اتفاق مي‌افتد كه هرگز توضيح داده نمي‌شود ماهيت و واقعيت اين حوادث و انگيزه‌هاي بروز آن چه بوده و عاملين و آمرين آن چه كساني بوده‌اند. در حالي كه اصل اين حوادث براي جهانيان مبهم و بعضا مشكوك است، تئوري‌هاي خاص مراكز قدرت را براي تصويرسازي هدايت شده اين حوادث مشاهده مي‌كنيم كه به تبع آن تصميم سازي‌هاي خاصي براساس تصويري كه ايجاد كردند، براي كشور يا كشورها يا مناطقي از جهان و يا كل جهان اتخاذ مي‌كنند.
وي ادامه داد: اينكه دلايل بحران اقتصادي در جهان چه بوده است و آمريكا در ايجاد اين بحران چه نقشي داشته و عدم ريشه‌يابي و آسيب شناسي آن و همچنين عدم استخراج دلايل اصلي آن، موجب مي‌شود كه يك اقتصاد در دنيا براي همه اقتصادهاي جهاني تصميم بگيرد.
رئيس دستگاه ديپلماسي افزود: هنوز سخن از اين است كه پشت پرده جنگ جهاني، ائتلاف‌ها و اتحاد‌هاي عناصر درگير در جنگ جهاني چگونه بوده، اهداف اصلي پشت پرده اين جنگ خانمانسوز، شكل‌گيري برخي از حوادث و تبعات اين جنگ و براساس آن تبعات، اتخاذ يكسري تصميم‌سازي‌هاي تاريخي چه بوده است؟ اينها موضوعاتي است كه وقتي ملت‌ها و افكار عمومي نسبت به آن در ابهام باشند متوجه نمي‌شوند كه چه پخت و پزي براي آنها و سرنوشت آنها صورت مي‌گيرد.
متكي خاطرنشان كرد: قصه پر غصه تحميل يك رژيم در خاورميانه و بناي يك نظام بر سرزمين فلسطين به عنوان يكي از نتايج، تبعات و رخدادهاي بعد از جنگ جهاني وقتي كه مطرح مي‌شود، انسان پي مي‌برد كه اگر كنه و چرايي، چگونگي و عوامل دخيل و اهداف پشت پرده حوادث تاريخي مشخص نشود، چه بحران‌هايي مي‌تواند براي يك ملت و يا يك منطقه به وجود بياورد. همانگونه كه امروز رژيم تحميلي صهيونيستي در منطقه خاورميانه به يك «بليه» تبديل شد.
* بناست عليه چند كشور اسلامي حركت نظامي، سياسي و تبليغاتي ساماندهي شود؟
وي گفت: آخرين نكته در اين نطق (احمدي‌نژاد) در روند حوادثي كه بايد تبيين شود، حادثه 11 سپتامبر بود. از فرداي وقوع اين جنايت و اقدام تروريستي تا همين روزها كه الان چندين سال از آن مي‌گذرد، شما در اطلاعاتي كه بعضا مطرح مي‌شود، در تحليل‌هايي كه ارائه و در مقالاتي كه نوشته مي‌شود چه در درون خود آمريكا و چه در اروپا و چه در كشورهاي مختلف جهان، به راحتي مي‌توانيد خط ابهام را پيگري كنيد. اين ابهام واقعيتي است كه وجود دارد.
رئيس دستگاه ديپلماسي با يادآوري اين نكته كه اين ابهام توسط كسي يا كساني خلق نشده است، گفت: سؤال‌هايي بي‌پاسخ، شك‌هاي برطرف نشده و ابهامات پاسخ داده نشده، فردا ممكن است به يك موضوع ديگري مثل برخي از حوادث ديگر كه منجر به تحميل يك رژيم در خاورميانه شد، بشود.
وي با بيان اينكه تاكنون بحث 11 سپتامبر سه كشور اسلامي (افغانستان، عراق و پاكستان) و در يك مرحله‌اي هم يكي ديگر از كشورهاي خاورميانه را هدف قرار داده است، پرسيد: بناست چند كشور اسلامي ديگر در زمره هدف‌هاي اين حادثه قرار گيرند و عليه آنها حركت نظامي، سياسي و تبليغاتي در جهان ساماندهي شود؟
متكي خاطرنشان كرد: قبل از اينكه دهه‌اي از اين مسئله (11سپتامبر) بگذرد، جمهوري اسلامي مطرح كرد كه بياييد آن را بررسي كنيم. شمايي كه از دل 11 سپتامبر مي‌خواهيد يك جنگ و چالش جديد عليه بخش معظمي از جهان اسلام طراحي كنيد، پاسخ بدهيد كه در دل اين حادثه چه نهفته بود و چه مسئله‌اي وجود دارد؟ براي اينكه راه براي تحقيق باز شود چند نظريه‌اي كه در جهان مطرح است در اينجا طرح شد. اگر ديگران حرف‌هاي ديگر دارند، مطرح كنند.
وي گفت: اينكه اين كار مي‌شود يا نمي‌شود و اينكه مي‌گذارند يا نمي‌گذارند، قسمت دوم بحث است. اما ما فكر مي‌كنيم همانگونه كه در قضاوت بسياري از رسانه‌ها عنوان و بسياري از ديپلمات‌ها در گفت‌وگوهايشان مطرح كردند، شجاعت در طرح اين موضوع به عنوان طرح يك بحث براي بررسي، به نظر مي‌رسد كه امر لازمي بود براي اينكه طرف‌هاي اصلي اين بحث پاسخگو باشند.
متكي در خصوص ناگفته‌هاي حضور احمدي‌نژاد در اين اجلاس نيز اظهار داشت: ما هنوز همه گفته‌هايش را نگفته‌ايم.
* نيويورك محل «ملاقاتهاي بدون سفر»
وي در خصوص ديدارها و گفت‌وگوهايش در حاشيه اين نشست از جمله بيش از 45 ديدار دوجانبه كه ديدار با وزراي خارجه چهار كشور(فرانسه، آلمان، انگليس و چين) عضو1+5 جزيي از آن بود، گفت: نيويورك به محل «ملاقاتهاي بدون سفر» معروف است و بين وزرا مشهور است كه يك بليط بگير و به نيويورك بيا و با مقامات ديگر كشورها ملاقات كن، گويي به 40-50 كشور سفر كرده‌اي.
وزير خارجه ادامه داد: بخشي از ديدارها همراهي با رئيس جمهور بود كه امسال نسبت به سال‌هاي قبل ملاقاتهاي بيشتري با رؤساي كشورها و رؤساي هيئت‌هاي شركت كننده داشتيم. علاوه بر آن در اجلاس‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نيز حضور داشتيم و به ايراد سخنراني پرداختيم و بخشي از حضور اينجانب در نيويورك نيز به ديدارهاي دوجانبه اختصاص يافت.
رئيس دستگاه ديپلماسي خاطرنشان كرد: امسال تعداد ديدارها و تحركات در نيويورك در مقايسه با سال‌هاي قبل نسبتا بيشتر بود كه يك دليل آن اجلاس هزاره بود. با وجود اينكه بنده از لحاظ مدت قدري كمتر در نيويورك ماندم، ولي تعداد ديدارها نسبت به سال قبل برابري مي‌كرد يا نسبتا بيشتر بود. مجموعا شايد حدود 60 برنامه انجام شد.
وي گفت: در بخشي از اين ديدارها مسائل دوجانبه و در بخش ديگر پيرامون شرايط جاري در منطقه و جهان بحث و تبادل نظر شد و بخش ديگر نيز به سؤالات احتمالي كشورها و يا تشريح مواضع منطقي جمهوري اسلامي در زمينه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي اختصاص داشت.
وزير خارجه ادامه داد: يكي از اهداف و راهبردهاي ديپلماسي اين است كه شما هر چه بيشتر و در سطحي گسترده‌تر بتوانيد مواضع‌تان را در دنيا تبيين كرده و براي ديگران توضيح دهيد و اين توضيحات جزء ثابت فعاليت‌هاي ديپلماتيك است. خصوصا اگر موضوع مرتبط با كشور شما مورد توجه جهانيان باشد، چه مثبت و چه منفي، شما بيشتر احساس تكليف مي‌كنيد كه اينها را تبيين كنيد.
* فرصتي كه 1+5 از دست داد
متكي گفت: بحث هسته‌اي يكي از اين مباحث بود كه در اين گفت‌وگوها مطرح شد. بخشي از آن به صورت عام و توضيحي براي كشورهاي مختلف بود. بخشي از آن طرف‌هاي مذاكراتي ما بودند مثل تعداد قابل توجهي از گروه 1+5. ما با اينها روند چهار پنج ماه گذشته بحث هسته‌اي و مسائل مربوط به فعاليت صلح‌آميز هسته‌اي ايران را مورد مداقه قرار داده و اين روند را تحليل كرديم و گام‌هاي مثبت و نادرستي كه برداشته شد و شرايط كنوني را مورد گفت‌وگو قرار داديم.
رئيس دستگاه ديپلماسي خاطرنشان كرد: گروه 1+5 بعد از قطعنامه 1929 همه بدون استثنا مطرح كردند كه ايران بيايد و مذاكره كند. جمهوري اسلامي مثل هميشه كه طرح‌هاي نو به نو و ايده‌هاي عملياتي روي ميز مي‌گذارد در اجلاس امسال سازمان ملل هم هيئت ايراني مطرح كرد كه ما در نيويورك هستيم و آماده‌ايم و اينكه شما يك به يك و جداگانه درخواست كرديد كه با جمهوري اسلامي ايران مذاكره كنيد، ما آماده‌ايم در سطح تاثيرگذار يعني وزراي 1+5، ايران و با حضور آقاي احمدي‌نژاد مذاكره كنيم.
خبرنگار فارس پرسيد پس قرار بود تحولي رخ دهد؟ كه متكي گفت: آنها توفيق نداشتند. يكباره با يك حركت جديد مواجه شدند كه مي‌بايست به آن پاسخ بدهند. براي اينكه پاسخ بدهند جلسه گذاشتند و در آن جلسه بين خودشان اختلاف ايجاد شد. برخي مطرح كردند كه مثلا نماينده 1+5 گفت‌وگو كند. برخي از وزراي 1+5 گفتند نظر ايران روي ميز است و ايران آماده مي‌باشد در يك سطح بالا در اين جا با شما گفت‌وگو كند و حالا شما مي‌خواهيد احاله دهيد به گفتگويي در آينده. اين موضوع نيازمند يك تصميم سياسي است.
وي با بيان اينكه نتوانستند به جمع‌بندي و نتيجه برسند، خاطرنشان كرد: ما اگر قدري بخواهيم بدبينانه قضاوت كنيم بايد بگوييم با توجه به اين شواهد آنها هيچ صداقتي ندارند. 4 ماه است حرفشان گوش فلك را كر كرده است.
به گفته وزير خارجه كشورمان اين نشانگر آن است كه گروه 1+5 هنوز به ظرفيت تصميم‌سازي در موضوع ايران نرسيده است.
متكي با تأكيدبر اينكه آنها بايد عزم جدي براي يك مذاكره سازنده داشته باشند، خاطرنشان كرد: يك مذاكره سازنده مبتني است بر چارچوب‌هاي منطقي و مباني قابل دفاع.
وزير خارجه افزود: يك مذاكره قابل دفاع مذاكره‌اي است كه از جايگاه برابر گفت‌وگو شود. در جايگاه برابر شما بايد حقوق همه را لحاظ كنيد. لذا اساس يك مذاكره منطقي، به رسميت شناختن حق جمهوري اسلامي ايران در برخورداري از تكنولوژي هسته‌اي است.
وي ادامه داد: يك فرصت طلايي براي 1+5 بود كه آن را از دست داد. بعد از آن درخواست كردند مذاكره نماينده 1+5 و نماينده ايران (جليلي و اشتون) صورت بپذيرد و ايران هم مطرح كرد هماهنگ كرده و زماني را تعيين كنند. ما همواره موافق مذاكره بوديم.
متكي اضافه كرد: آنها اكتبر را پيشنهاد كردند، اگر طرفين بتوانند هماهنگ كنند اين مذاكرات مي‌تواند در اكتبر انجام شود.
*بان كي مون: فهرست هشت تبعه ايراني را به مسئولان آمريكايي داده‌ام، ولي پاسخي نداده‌اند
متكي در مورد گفت‌وگوهايش با بان كي مون گفت: آقاي بان كي مون براي ملاقات به اقامتگاه (رزيدانس) سفير و نماينده دائم ايران در سازمان ملل نيويورك آمد و در آنجا ما موضوعات مختلفي را در مورد گفت‌وگو قرار داديم از جمله ايرانيان زنداني در آمريكا و يا در كشورهاي ديگر به دستور آمريكا منجمله در انگليس و آلمان.
وي ادامه داد: از بان كي مون پي‌جو شدم كه در مورد فهرست 8 نفره‌اي كه داديم چه كرديد؟ كه ايشان اشاره كرد اين فهرست را در اختيار مسئولان آمريكايي قرار داده‌ام ولي متاسفانه هنوز پاسخي دريافت نكرده‌ام.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه اين برخورد به هيچ وجه از سوي آمريكاييها مورد قبول نيست، اظهار داشت: برخورد غيرانساني آمريكا نسبت به اتباع ايراني به هيچ وجه قابل دفاع نيست و آمريكاييها بايد در اين زمينه پاسخگو باشند.
* واسطه‌ها بايد پيگير وضعيت ايرانيان بازداشت شده توسط آمريكاييها باشند
وي در مورد آزادي 2 تبعه آمريكايي بازداشت شده در ايران هم گفت: به كساني كه براي آزادي «سارا شورد» دختر خانم آمريكايي واسطه شدند صريحا گفتيم كه روند قضايي بايد طي شود، ضمن اينكه آنها بايد به عنوان يك اقدام انسان دوستانه پيگير وضعيت ايرانيان بازداشتي هم باشند. اميدواريم همانقدري كه از سوي آمريكاييها براي پيگيري‌ها ماموريت پيدا مي‌كنند، حرف آنها در آمريكاييها تاثيرگذار باشد براي اينكه نسبت به آزادي هموطنان ما گام‌هاي شايسته‌اي را بردارند.
* الگويي كه از خالقين خستگي ناپذيري مي‌گيريم
خبرنگار فارس در بخش پاياني اين گفت‌وگو به خستگي‌ناپذيري متكي و برخوردهاي صميمانه و دوستانه با همتايانش اشاره كرد و از متكي پرسيد آيا شده گاهي وقت‌ها آرزو كنيد كه به دوره قبل از وزارتتان برگرديد؟ كه وي اين را حسن ظن خبرنگار فارس دانست و گفت: اگر به كشور پهناور ايران نگاهي بيندازيم در 30 سال گذشته چه در ميدان‌هاي دفاع مقدس و چه در عرصه‌هاي حركت به سوي ايراني آباد، شكوفايي اقتصادي، عرصه‌هاي توليد و چه در صحنه‌هاي پرشكوه وحدت اسلامي و انسجام ملي، نقش آفريناني را در اين كشور مي‌بينيد كه خالقين خستگي‌ناپذيري هستند و ما اگر احيانا كاري انجام مي‌دهيم الگويي از آنها مي‌گيريم.
* همواره سعي كردم نخستين ملاقاتم انگيزه‌هاي لازم را براي ملاقاتهاي بعدي در طرف مقابل ايجاد كند
وي ادادمه داد: اما به لحاظ محتواي كاري كه ما در آن هستيم، يعني امر ديپلماسي، اين كار مبتني است بر وقوف و آگاهي نسبت به خود كار و داشتن يك روابط عمومي براي ايجاد ارتباط سازنده با ديگران. روابط بين ديپلمات‌ها، علي‌رغم حساسيت و تخصصي بودن و ظرافتش، در عين حال روابط قشرهاي خاصي از انسان‌ها با همديگر است.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه همه روابط انساني بر اين رابطه نيز حاكم است، اظهار داشت: شما گاهي در يك رابطه دوستانه با كشوري مي‌توانيد مواضع به حقتان را راحت‌تر به كرسي بنشانيد، به خاطر اينكه توانستيد اعتماد را در دل طرف ديگر نسبت به كلام و برخوردتان تثبيت كنيد و بكاريد.
متكي يادآور شد: اگر چه وزراي خارجه و ديپلمات‌ها مواضع اصولي كشورهايشان منطبق بر منافع ملي خود را دنبال مي‌كنند، اما در بسياري از موارد در چارچوب همان مواضع، گاهي روابط انساني موثر است. من تقريبا با حدود 150 وزير خارجه‌اي كه در طول اين 5 سال مراوده داشتم، همواره سعي مي‌كردم نخستين ملاقات انگيزه‌هاي لازم را براي ملاقاتهاي بعدي در طرف مقابل ايجاد كند و هر ديداري يك آجر و يك پله بر بناي مناسبات رسمي و هم شخصي مبتني بر صداقت، صميميت و دوستي را ايجاد كند.
وي گفت: اينكه مخالف نظر شما از شما كلامي را بشنود كه با صداقت در ذهن آن نقش ببندد مي‌تواند تاثيرگذاري خودش را داشته باشد. من شاهد بودم كساني را كه با آنها گفت‌وگويي را آغاز كردم كه آغاز اين گفت‌وگو بسيار تلخ و بيان تفاوت نظرات و ديدگاه‌ها آن هم عمدتا از طرف مقابل بود، اما در آخر حداقل چندين حوزه موضوع و مطلب مبتني بر اشتراك نظر را توانستيم فهرست كنيم و بگوييم ما اين اشتراكات را داريم و بر اساس اين مشتركات كار مي‌كنيم و نسبت به ابتداي ملاقات، آخر ملاقات كاملا متفاوت بود.
متكي در مورد خستگي ناپذيري‌اش هم گفت: توان را بايد از خدا گرفت. دعا كنيد تا مادامي كه مسئوليت داريم خداوند توفيق و توانش را عنايت دهد.
متكي كه در سفر به نيويورك ضمن همراهي با محمود احمدي‌نژاد در ديدارها و نشست‌ها با گروه‌هاي مختلف در آمريكا، بيش از 45 ملاقات دوجانبه نيز داشت، در نشست‌هايي چون گروه 77، سازمان كنفرانس اسلامي، جنبش عدم تعهد و خلع سلاح نيز حضور داشت و ميزبان صبحانه كاري وزراي خارجه مجمع گفت‌وگوي همكاري آسيايي و ناهار كاري شوراي وزيران اكو بود.
وزير خارجه در اين گفت‌وگو همچنين به ديدارهايش با 4 وزير خارجه عضو گروه 1+5 (آلمان، فرانسه، چين و انگليس) اشاره كرد و گفت كه اين گروه فرصت طلايي پيش آمده در حاشيه نشست سالجاري مجمع را از دست دادند.
گفت‌وگوها و نشست‌ها در دو ساختمان برگزار و براي پوشش آن بايد مسيري طولاني طي مي‌شد. برخورد دوستانه متكي با همتايانش به گونه‌اي بود كه هر كس براي اولين بار شاهد آن برخوردها بود مي‌گفت اينها سال‌هاست كه با هم رفيقند.
مشروح گفت‌وگوي خبرنگار اعزامي فارس به نيويورك با منوچهر متكي را در زير مي‌خوانيد.
* حرف‌هاي جمهوري اسلامي ايران نو، نقادانه و از خاستگاه عدالت‌طلبي است
وي در اين گفت‌وگو در خصوص اهميت حضور رئيس جمهور و وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران در نشست‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل و از جمله در شصت و پنجمين نشست اين مجمع، با اشاره به اجلاس توسعه هزاره، گفت: اجلاس‌هاي هزاره كه از سال 2000 شكل گرفت هر 5 سال يك بار با حضور سران كشورها و دولت‌ها برگزار مي‌شود و امسال نسبت به 5 سال گذشته ما رقم قابل توجهي از سران كشورها را در مجمع عمومي داشتيم. 5 سال پيش سران حدود 90 كشور و امسال بيش از 130 كشور در اجلاس هزاره شركت كردند.
رئيس دستگاه ديپلماسي افزود: به اعتقاد جمهوري اسلامي ايران يكي از تاثيرگذاري‌ها بر مناسبات بين كشورها، نظاماتي است كه در صحنه بين‌المللي حاكم شده و سازمان ملل طي شصت و چند سال گذشته، بستري بود براي اينكه اين نظامات را مدون كند و در قالب قطعنامه‌ها، كنوانسيون‌ها و قراردادهاي چند جانبه، اين نظامات را به تصويب برساند.
متكي با بيان اينكه جمهوري اسلامي ايران هميشه در اجلاس‌هاي بين‌المللي حضور داشت، خاطرنشان كرد: اما طي سال‌هاي اخير با هدف تاثيرگذاري بر مناسبات جهاني كه در واقع به عنوان راهبرد ديپلماسي جمهوري اسلامي تعريف شده و همچنين بيان ديدگاه‌ها، مواضع و نقطه‌نظرات، حضور جمهوري اسلامي طي پنج سال گذشته متفاوت از سال‌هاي قبل بوده است.
وزيرخارجه اضافه كرد: در پنج سال گذشته هيئت جمهوري اسلامي ايران به رياست رئيس جمهور در جلسات سالانه مجمع عمومي حضور يافت و حضور در اين سطح هم در بخش تبييني و اعلام مواضع و هم در بخش پاسخگويي و پاسخ به ابهامات و همچنين در حوزه نقد رويكردهاي جاري در مناسبات جهاني از تاثيرگذاري بيشتري برخوردار بوده است. قاعدتاً حرفي كه توسط رئيس كشور مطرح مي‌شود نسبت به سطوح ديگر تاثيرگذاري بيشتري دارد.
متكي با بيان اينكه حرف‌هاي جمهوري اسلامي ايران حرف‌هاي نو، نقادانه و از خاستگاه عدالت‌طلبي مطرح مي‌شود، خاطرنشان كرد: ما طي اين سال‌ها بنا به دلايل و اهدافي كه ذكر كردم در سازمان ملل حضور فعال‌تري را داشتيم.
* علاقه‌مندي براي شنيدن ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات ايران در بدنه جوامع
وزير خارجه كشورمان در ادامه اين گفت‌وگو در خصوص ترك جلسه سخنراني احمدي‌نژاد توسط برخي هيئت‌ها، با اشاره به حضور قريب 160 كشور در سطح روساي جمهور، وزراي خارجه يا سطوح ديگر در زمان سخنراني رئيس جمهور كشورمان در شصت و پنجمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل، آن را نشانگر حضوري خوب و قابل توجه دانست و ادامه داد: طي چند سال اخير حركت نمايشي سبكي را از سوي برخي از هيئت‌هاي اروپايي شاهد بوديم. يك زمان به بهانه طرح بحث رژيم صهيونيستي، يك زمان به بهانه‌هاي ديگر و امسال هم به بهانه سؤال كاملا منطقي نسبت به حادثه‌اي (11سپتامبر) كه خواسته شده مورد بررسي قرار گيرد.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه امسال تعدادي از كشورهاي غربي سعي كردند نمايشي را كه در سال‌هاي قبل نيز داشتند، تكرار كنند، اظهار داشت: اگر شما دقت مي‌كرديد در زمان سخنراني هيئت ايراني، قسمت بالايي سالن مجمع كه معمولا علاقه‌مندان و داوطلبان شامل دانشجويان، محققان، سازمان‌هاي غيردولتي در آنجا حضور مي‌يابند، مملو از جمعيت بود. يعني در بدنه جوامع علاقه‌مندي براي شنيدن ديدگاه‌ها و نقطه‌نظرات ايران كاملا مشهود بود و حركت غربي‌ها امسال هيچ نمود چشمگيري نداشت.
* بودجه‌هاي كنگره بايد يك جايي هزينه شود
وزير خارجه در خصوص برگزاري تجمعاتي توسط گروهك منافقين در چند روز حضور رئيس جمهور در نيويورك نيز گفت: بودجه‌هايي كه آمريكاييها در كنگره براي برخورد با جمهوري اسلامي تصويب مي‌كنند بايد يك جايي گزارش كار داده شود و بگويند كه اين بودجه‌ها تاثيراتي داشته و كارهايي انجام شده است.
وي برگزاري چنين تجمعاتي را بيشتر عروسكي و نمايشي خواند و افزود: فضاي جدي حضور هيئت ايراني براي حافظان نظام ناعادلانه جاري بر جهان كه كشورهاي معدودي هستند، بسيار نگران كننده بود از اين جهت كه مواجه با منطقي هستند كه در قضاوت مردمان و محافل مختلف خودشان، طرف برنده به لحاظ منطقي و يا منطق برنده، منطق جمهوري اسلامي است و اين تحول بسيار عمده‌اي مي‌باشد.
متكي اضافه كرد: قبل از برگزاري اجلاس مجمع عمومي، برخي از محافل سخنگويي اين قدرت‌ها القا و ترغيب مي‌كردند كه در اين سفر حرف‌ها، حضور و مصاحبه با ايران را بايكوت كنند تا ايران منزوي شود، اما شما مشاهده مي‌كنيد كه رئيس جمهور از لحظه ورود تا دقايق پاياني حركت به سمت فرودگاه با تقاضاهاي گسترده براي مصاحبه و سخنراني مواجه بود و امسال علاوه بر رسانه‌ها، حضور محافل مطالعاتي و تحقيقاتي در سطوحي بالاتر و گسترده‌تر مشاهده شد.
به گفته وزير خارجه اينها نشانگر آن است كه طرفداري از عدالت، انگيزه درك حقايق و تشخيص مواضع درست در قبال مواضع نادرست، روز به روز بيشتر مي‌شود.
* نشست‌هاي حاشيه‌اي مجمع عمومي
متكي در ادامه سخنان خود به برگزاري نشست‌هاي منطقه‌اي در حاشيه اجلاس مجمع عمومي اشاره كرد و گفت: حداقل هفت الي هشت نشست چه آنهايي كه جمهوري اسلامي ايران ميزباني آن را عهده دار بود و چه نشست‌هاي ديگر در حاشيه شصت و پنجمين نشست مجمع عمومي برگزار شد از جمله اجلاس مجمع گفت‌وگوي همكاري آسيايي، گروه 77، غيرمتعهدها، اكو، سازمان كنفرانس اسلامي و ... كه اين گونه نشست‌ها نشانگر نوعي بالندگي و نقش آفريني اين سازمان‌هاي منطقه‌اي است.
وزر خارجه با اشاره به برگزاري نشست گروه 77 در حاشيه اجلاس مجمع عمومي، اظهار داشت: گروه 77 با بيش از 140 كشور، بزرگ‌ترين تشكل اقتصادي، اجتماعي و سياسي كشورهاي در حال توسعه است و زماني نطق‌هاي افتتاحيه اين نشست را ملاحظه مي‌كنيد مي‌بينيد كه خاستگاه تمام اين نطق‌ها همه در راستاي عدالت طلبي و ضرورت جايگزين شدن يك نظام عادلانه به جاي نظام كهنه‌اي است كه هم اكنون بر مناسبات حاكم مي‌باشد و اين نشانگر يك تحول است. شما همچنين كشورهاي آمريكاي لاتين را در اعتراض به وضع موجود يكپارچه مي‌بينيد.
* امروز رژيم تحميلي صهيونيستي در منطقه خاورميانه به يك «بليه» تبديل شده است
خبرنگار فارس با اشاره به پيشنهادات رئيس جمهور در نشست مجمع عمومي از جمله اعلام سال 2011 به عنوان سال خلع سلاح و يا تعيين كميته حقيقت ياب براي بررسي حادثه 11 سپتامبر، از متكي در خصوص عملياتي شدن اين پيشنهادها با توجه به نفوذ آمريكا بر سازمان ملل سؤال كرد كه وي در اين باره گفت: همانطور كه ملاحظه كرديد نطق آقاي رئيس جمهور در چند سرفصل مهم تدوين شده بود. در بخش نخستين آن به آسيب‌شناسي تحولات بين‌المللي، ناكامي‌‌هاي و ناكارآمدي‌ها پرداخته مي‌شود و بر ضرورت بررسي دلايل اين وضعيت تأكيد و البته فقدان حاكميت خداباوري و دين‌مداري به عنوان علت اصلي اين شرايط بيان مي‌شود. سپس مناسبات ناعادلانه اقتصادي در جهان، شرايط محيط زيست، مشكل كهنه شده و حل ناشده فلسطين و اينكه علت به نتيجه نرسيدن تلاش هاي مربوط به فلسطين چيست و نهايتا راه حلي كه جمهوري اسلامي به صورت منطقي و دموكراتيك اعلام مي‌كند، بخشي از نطق رئيس جمهور را به خود اختصاص مي‌دهد.
وي اضافه كرد: در سرفصل‌هاي ديگري رئيس جمهور به اهميت دو منطقه مهم آفريقا و آمريكاي لاتين كه روند همگرايي، خودباوري و روي آوردن به سازوكارهاي مبتني بر ظرفيت‌هاي بومي را در دستور كار خودشان قرار دادند و راهبرد جمهوري اسلامي در توسعه مناسبات با اين مناطق اشاره مي‌كند و بالاخره ضرورت مشاركت همه كشورها و ملت‌ها در مديريت جهان به عنوان تنها راهبردي كه مي‌تواند جامع باشد در سلسله راهكارهاي مورد نظر جمهوري اسلامي ارائه مي‌شود، به گونه‌اي كه پيشنهاد مي‌شود دهه پيشارو كه از سال آينده آغاز مي‌شود، به عنوان دهه مديريت مشترك جهاني نامگذاري شود.
به گفته متكي اينها قله‌هاي بلند ديدگاه‌هاي جمهوري اسلامي در نگرش به تحولات جهاني است.
وي ادامه داد: نكته ديگري كه در گفت‌وگو با Think tankها و موسسات مطالعاتي، محققان و انديشمندان آمريكايي در جلسات مختلف مطرح شد اين بود كه ما در مديريت جهان بايد شفاف عمل كنيم. ما نمي‌توانيم براي جهان، پشت درهاي بسته و پنهان و بدون اطلاع‌رساني درست به جامعه بين‌المللي و افكار عمومي، تصميم‌سازي كنيم.
متكي با تأكيد بر اينكه پمپاژ اطلاع رساني از حوادث جهاني كه بعضا با اهداف خاص صورت مي‌پذيرد بايد به روند صحيح خود برگردد، اظهار داشت: حوادثي در دنيا اتفاق مي‌افتد كه هرگز توضيح داده نمي‌شود ماهيت و واقعيت اين حوادث و انگيزه‌هاي بروز آن چه بوده و عاملين و آمرين آن چه كساني بوده‌اند. در حالي كه اصل اين حوادث براي جهانيان مبهم و بعضا مشكوك است، تئوري‌هاي خاص مراكز قدرت را براي تصويرسازي هدايت شده اين حوادث مشاهده مي‌كنيم كه به تبع آن تصميم سازي‌هاي خاصي براساس تصويري كه ايجاد كردند، براي كشور يا كشورها يا مناطقي از جهان و يا كل جهان اتخاذ مي‌كنند.
وي ادامه داد: اينكه دلايل بحران اقتصادي در جهان چه بوده است و آمريكا در ايجاد اين بحران چه نقشي داشته و عدم ريشه‌يابي و آسيب شناسي آن و همچنين عدم استخراج دلايل اصلي آن، موجب مي‌شود كه يك اقتصاد در دنيا براي همه اقتصادهاي جهاني تصميم بگيرد.
رئيس دستگاه ديپلماسي افزود: هنوز سخن از اين است كه پشت پرده جنگ جهاني، ائتلاف‌ها و اتحاد‌هاي عناصر درگير در جنگ جهاني چگونه بوده، اهداف اصلي پشت پرده اين جنگ خانمانسوز، شكل‌گيري برخي از حوادث و تبعات اين جنگ و براساس آن تبعات، اتخاذ يكسري تصميم‌سازي‌هاي تاريخي چه بوده است؟ اينها موضوعاتي است كه وقتي ملت‌ها و افكار عمومي نسبت به آن در ابهام باشند متوجه نمي‌شوند كه چه پخت و پزي براي آنها و سرنوشت آنها صورت مي‌گيرد.
متكي خاطرنشان كرد: قصه پر غصه تحميل يك رژيم در خاورميانه و بناي يك نظام بر سرزمين فلسطين به عنوان يكي از نتايج، تبعات و رخدادهاي بعد از جنگ جهاني وقتي كه مطرح مي‌شود، انسان پي مي‌برد كه اگر كنه و چرايي، چگونگي و عوامل دخيل و اهداف پشت پرده حوادث تاريخي مشخص نشود، چه بحران‌هايي مي‌تواند براي يك ملت و يا يك منطقه به وجود بياورد. همانگونه كه امروز رژيم تحميلي صهيونيستي در منطقه خاورميانه به يك «بليه» تبديل شد.
* بناست عليه چند كشور اسلامي حركت نظامي، سياسي و تبليغاتي ساماندهي شود؟
وي گفت: آخرين نكته در اين نطق (احمدي‌نژاد) در روند حوادثي كه بايد تبيين شود، حادثه 11 سپتامبر بود. از فرداي وقوع اين جنايت و اقدام تروريستي تا همين روزها كه الان چندين سال از آن مي‌گذرد، شما در اطلاعاتي كه بعضا مطرح مي‌شود، در تحليل‌هايي كه ارائه و در مقالاتي كه نوشته مي‌شود چه در درون خود آمريكا و چه در اروپا و چه در كشورهاي مختلف جهان، به راحتي مي‌توانيد خط ابهام را پيگري كنيد. اين ابهام واقعيتي است كه وجود دارد.
رئيس دستگاه ديپلماسي با يادآوري اين نكته كه اين ابهام توسط كسي يا كساني خلق نشده است، گفت: سؤال‌هايي بي‌پاسخ، شك‌هاي برطرف نشده و ابهامات پاسخ داده نشده، فردا ممكن است به يك موضوع ديگري مثل برخي از حوادث ديگر كه منجر به تحميل يك رژيم در خاورميانه شد، بشود.
وي با بيان اينكه تاكنون بحث 11 سپتامبر سه كشور اسلامي (افغانستان، عراق و پاكستان) و در يك مرحله‌اي هم يكي ديگر از كشورهاي خاورميانه را هدف قرار داده است، پرسيد: بناست چند كشور اسلامي ديگر در زمره هدف‌هاي اين حادثه قرار گيرند و عليه آنها حركت نظامي، سياسي و تبليغاتي در جهان ساماندهي شود؟
متكي خاطرنشان كرد: قبل از اينكه دهه‌اي از اين مسئله (11سپتامبر) بگذرد، جمهوري اسلامي مطرح كرد كه بياييد آن را بررسي كنيم. شمايي كه از دل 11 سپتامبر مي‌خواهيد يك جنگ و چالش جديد عليه بخش معظمي از جهان اسلام طراحي كنيد، پاسخ بدهيد كه در دل اين حادثه چه نهفته بود و چه مسئله‌اي وجود دارد؟ براي اينكه راه براي تحقيق باز شود چند نظريه‌اي كه در جهان مطرح است در اينجا طرح شد. اگر ديگران حرف‌هاي ديگر دارند، مطرح كنند.
وي گفت: اينكه اين كار مي‌شود يا نمي‌شود و اينكه مي‌گذارند يا نمي‌گذارند، قسمت دوم بحث است. اما ما فكر مي‌كنيم همانگونه كه در قضاوت بسياري از رسانه‌ها عنوان و بسياري از ديپلمات‌ها در گفت‌وگوهايشان مطرح كردند، شجاعت در طرح اين موضوع به عنوان طرح يك بحث براي بررسي، به نظر مي‌رسد كه امر لازمي بود براي اينكه طرف‌هاي اصلي اين بحث پاسخگو باشند.
متكي در خصوص ناگفته‌هاي حضور احمدي‌نژاد در اين اجلاس نيز اظهار داشت: ما هنوز همه گفته‌هايش را نگفته‌ايم.
* نيويورك محل «ملاقاتهاي بدون سفر»
وي در خصوص ديدارها و گفت‌وگوهايش در حاشيه اين نشست از جمله بيش از 45 ديدار دوجانبه كه ديدار با وزراي خارجه چهار كشور(فرانسه، آلمان، انگليس و چين) عضو1+5 جزيي از آن بود، گفت: نيويورك به محل «ملاقاتهاي بدون سفر» معروف است و بين وزرا مشهور است كه يك بليط بگير و به نيويورك بيا و با مقامات ديگر كشورها ملاقات كن، گويي به 40-50 كشور سفر كرده‌اي.
وزير خارجه ادامه داد: بخشي از ديدارها همراهي با رئيس جمهور بود كه امسال نسبت به سال‌هاي قبل ملاقاتهاي بيشتري با رؤساي كشورها و رؤساي هيئت‌هاي شركت كننده داشتيم. علاوه بر آن در اجلاس‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نيز حضور داشتيم و به ايراد سخنراني پرداختيم و بخشي از حضور اينجانب در نيويورك نيز به ديدارهاي دوجانبه اختصاص يافت.
رئيس دستگاه ديپلماسي خاطرنشان كرد: امسال تعداد ديدارها و تحركات در نيويورك در مقايسه با سال‌هاي قبل نسبتا بيشتر بود كه يك دليل آن اجلاس هزاره بود. با وجود اينكه بنده از لحاظ مدت قدري كمتر در نيويورك ماندم، ولي تعداد ديدارها نسبت به سال قبل برابري مي‌كرد يا نسبتا بيشتر بود. مجموعا شايد حدود 60 برنامه انجام شد.
وي گفت: در بخشي از اين ديدارها مسائل دوجانبه و در بخش ديگر پيرامون شرايط جاري در منطقه و جهان بحث و تبادل نظر شد و بخش ديگر نيز به سؤالات احتمالي كشورها و يا تشريح مواضع منطقي جمهوري اسلامي در زمينه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي اختصاص داشت.
وزير خارجه ادامه داد: يكي از اهداف و راهبردهاي ديپلماسي اين است كه شما هر چه بيشتر و در سطحي گسترده‌تر بتوانيد مواضع‌تان را در دنيا تبيين كرده و براي ديگران توضيح دهيد و اين توضيحات جزء ثابت فعاليت‌هاي ديپلماتيك است. خصوصا اگر موضوع مرتبط با كشور شما مورد توجه جهانيان باشد، چه مثبت و چه منفي، شما بيشتر احساس تكليف مي‌كنيد كه اينها را تبيين كنيد.
* فرصتي كه 1+5 از دست داد
متكي گفت: بحث هسته‌اي يكي از اين مباحث بود كه در اين گفت‌وگوها مطرح شد. بخشي از آن به صورت عام و توضيحي براي كشورهاي مختلف بود. بخشي از آن طرف‌هاي مذاكراتي ما بودند مثل تعداد قابل توجهي از گروه 1+5. ما با اينها روند چهار پنج ماه گذشته بحث هسته‌اي و مسائل مربوط به فعاليت صلح‌آميز هسته‌اي ايران را مورد مداقه قرار داده و اين روند را تحليل كرديم و گام‌هاي مثبت و نادرستي كه برداشته شد و شرايط كنوني را مورد گفت‌وگو قرار داديم.
رئيس دستگاه ديپلماسي خاطرنشان كرد: گروه 1+5 بعد از قطعنامه 1929 همه بدون استثنا مطرح كردند كه ايران بيايد و مذاكره كند. جمهوري اسلامي مثل هميشه كه طرح‌هاي نو به نو و ايده‌هاي عملياتي روي ميز مي‌گذارد در اجلاس امسال سازمان ملل هم هيئت ايراني مطرح كرد كه ما در نيويورك هستيم و آماده‌ايم و اينكه شما يك به يك و جداگانه درخواست كرديد كه با جمهوري اسلامي ايران مذاكره كنيد، ما آماده‌ايم در سطح تاثيرگذار يعني وزراي 1+5، ايران و با حضور آقاي احمدي‌نژاد مذاكره كنيم.
خبرنگار فارس پرسيد پس قرار بود تحولي رخ دهد؟ كه متكي گفت: آنها توفيق نداشتند. يكباره با يك حركت جديد مواجه شدند كه مي‌بايست به آن پاسخ بدهند. براي اينكه پاسخ بدهند جلسه گذاشتند و در آن جلسه بين خودشان اختلاف ايجاد شد. برخي مطرح كردند كه مثلا نماينده 1+5 گفت‌وگو كند. برخي از وزراي 1+5 گفتند نظر ايران روي ميز است و ايران آماده مي‌باشد در يك سطح بالا در اين جا با شما گفت‌وگو كند و حالا شما مي‌خواهيد احاله دهيد به گفتگويي در آينده. اين موضوع نيازمند يك تصميم سياسي است.
وي با بيان اينكه نتوانستند به جمع‌بندي و نتيجه برسند، خاطرنشان كرد: ما اگر قدري بخواهيم بدبينانه قضاوت كنيم بايد بگوييم با توجه به اين شواهد آنها هيچ صداقتي ندارند. 4 ماه است حرفشان گوش فلك را كر كرده است.
به گفته وزير خارجه كشورمان اين نشانگر آن است كه گروه 1+5 هنوز به ظرفيت تصميم‌سازي در موضوع ايران نرسيده است.
متكي با تأكيدبر اينكه آنها بايد عزم جدي براي يك مذاكره سازنده داشته باشند، خاطرنشان كرد: يك مذاكره سازنده مبتني است بر چارچوب‌هاي منطقي و مباني قابل دفاع.
وزير خارجه افزود: يك مذاكره قابل دفاع مذاكره‌اي است كه از جايگاه برابر گفت‌وگو شود. در جايگاه برابر شما بايد حقوق همه را لحاظ كنيد. لذا اساس يك مذاكره منطقي، به رسميت شناختن حق جمهوري اسلامي ايران در برخورداري از تكنولوژي هسته‌اي است.
وي ادامه داد: يك فرصت طلايي براي 1+5 بود كه آن را از دست داد. بعد از آن درخواست كردند مذاكره نماينده 1+5 و نماينده ايران (جليلي و اشتون) صورت بپذيرد و ايران هم مطرح كرد هماهنگ كرده و زماني را تعيين كنند. ما همواره موافق مذاكره بوديم.
متكي اضافه كرد: آنها اكتبر را پيشنهاد كردند، اگر طرفين بتوانند هماهنگ كنند اين مذاكرات مي‌تواند در اكتبر انجام شود.
*بان كي مون: فهرست هشت تبعه ايراني را به مسئولان آمريكايي داده‌ام، ولي پاسخي نداده‌اند
متكي در مورد گفت‌وگوهايش با بان كي مون گفت: آقاي بان كي مون براي ملاقات به اقامتگاه (رزيدانس) سفير و نماينده دائم ايران در سازمان ملل نيويورك آمد و در آنجا ما موضوعات مختلفي را در مورد گفت‌وگو قرار داديم از جمله ايرانيان زنداني در آمريكا و يا در كشورهاي ديگر به دستور آمريكا منجمله در انگليس و آلمان.
وي ادامه داد: از بان كي مون پي‌جو شدم كه در مورد فهرست 8 نفره‌اي كه داديم چه كرديد؟ كه ايشان اشاره كرد اين فهرست را در اختيار مسئولان آمريكايي قرار داده‌ام ولي متاسفانه هنوز پاسخي دريافت نكرده‌ام.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه اين برخورد به هيچ وجه از سوي آمريكاييها مورد قبول نيست، اظهار داشت: برخورد غيرانساني آمريكا نسبت به اتباع ايراني به هيچ وجه قابل دفاع نيست و آمريكاييها بايد در اين زمينه پاسخگو باشند.
* واسطه‌ها بايد پيگير وضعيت ايرانيان بازداشت شده توسط آمريكاييها باشند
وي در مورد آزادي 2 تبعه آمريكايي بازداشت شده در ايران هم گفت: به كساني كه براي آزادي «سارا شورد» دختر خانم آمريكايي واسطه شدند صريحا گفتيم كه روند قضايي بايد طي شود، ضمن اينكه آنها بايد به عنوان يك اقدام انسان دوستانه پيگير وضعيت ايرانيان بازداشتي هم باشند. اميدواريم همانقدري كه از سوي آمريكاييها براي پيگيري‌ها ماموريت پيدا مي‌كنند، حرف آنها در آمريكاييها تاثيرگذار باشد براي اينكه نسبت به آزادي هموطنان ما گام‌هاي شايسته‌اي را بردارند.
* الگويي كه از خالقين خستگي ناپذيري مي‌گيريم
خبرنگار فارس در بخش پاياني اين گفت‌وگو به خستگي‌ناپذيري متكي و برخوردهاي صميمانه و دوستانه با همتايانش اشاره كرد و از متكي پرسيد آيا شده گاهي وقت‌ها آرزو كنيد كه به دوره قبل از وزارتتان برگرديد؟ كه وي اين را حسن ظن خبرنگار فارس دانست و گفت: اگر به كشور پهناور ايران نگاهي بيندازيم در 30 سال گذشته چه در ميدان‌هاي دفاع مقدس و چه در عرصه‌هاي حركت به سوي ايراني آباد، شكوفايي اقتصادي، عرصه‌هاي توليد و چه در صحنه‌هاي پرشكوه وحدت اسلامي و انسجام ملي، نقش آفريناني را در اين كشور مي‌بينيد كه خالقين خستگي‌ناپذيري هستند و ما اگر احيانا كاري انجام مي‌دهيم الگويي از آنها مي‌گيريم.
* همواره سعي كردم نخستين ملاقاتم انگيزه‌هاي لازم را براي ملاقاتهاي بعدي در طرف مقابل ايجاد كند
وي ادادمه داد: اما به لحاظ محتواي كاري كه ما در آن هستيم، يعني امر ديپلماسي، اين كار مبتني است بر وقوف و آگاهي نسبت به خود كار و داشتن يك روابط عمومي براي ايجاد ارتباط سازنده با ديگران. روابط بين ديپلمات‌ها، علي‌رغم حساسيت و تخصصي بودن و ظرافتش، در عين حال روابط قشرهاي خاصي از انسان‌ها با همديگر است.
رئيس دستگاه ديپلماسي با بيان اينكه همه روابط انساني بر اين رابطه نيز حاكم است، اظهار داشت: شما گاهي در يك رابطه دوستانه با كشوري مي‌توانيد مواضع به حقتان را راحت‌تر به كرسي بنشانيد، به خاطر اينكه توانستيد اعتماد را در دل طرف ديگر نسبت به كلام و برخوردتان تثبيت كنيد و بكاريد.
متكي يادآور شد: اگر چه وزراي خارجه و ديپلمات‌ها مواضع اصولي كشورهايشان منطبق بر منافع ملي خود را دنبال مي‌كنند، اما در بسياري از موارد در چارچوب همان مواضع، گاهي روابط انساني موثر است. من تقريبا با حدود 150 وزير خارجه‌اي كه در طول اين 5 سال مراوده داشتم، همواره سعي مي‌كردم نخستين ملاقات انگيزه‌هاي لازم را براي ملاقاتهاي بعدي در طرف مقابل ايجاد كند و هر ديداري يك آجر و يك پله بر بناي مناسبات رسمي و هم شخصي مبتني بر صداقت، صميميت و دوستي را ايجاد كند.
وي گفت: اينكه مخالف نظر شما از شما كلامي را بشنود كه با صداقت در ذهن آن نقش ببندد مي‌تواند تاثيرگذاري خودش را داشته باشد. من شاهد بودم كساني را كه با آنها گفت‌وگويي را آغاز كردم كه آغاز اين گفت‌وگو بسيار تلخ و بيان تفاوت نظرات و ديدگاه‌ها آن هم عمدتا از طرف مقابل بود، اما در آخر حداقل چندين حوزه موضوع و مطلب مبتني بر اشتراك نظر را توانستيم فهرست كنيم و بگوييم ما اين اشتراكات را داريم و بر اساس اين مشتركات كار مي‌كنيم و نسبت به ابتداي ملاقات، آخر ملاقات كاملا متفاوت بود.
متكي در مورد خستگي ناپذيري‌اش هم گفت: توان را بايد از خدا گرفت. دعا كنيد تا مادامي كه مسئوليت داريم خداوند توفيق و توانش را عنايت دهد.
