وزیر خارجه اسبق ایران بر تشکیل جبهه‌ای واحد برای مقابله با افراط و تروریسم تأکید کرد و گفت: تروریسم مدرن در قالب گروه‌هایی چون داعش و النصره ساخته و پرداخته آنهایی است که در سوریه، عراق و یمن به دنبال منافع غیرمشروع خود بودند.

به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، منوچهر متکی وزیر امور خارجه اسبق کشورمان در پنجمین نشست مجمع جهانی باکو که به مدت دو روز در این شهر برگزار شد، طی سخنانی با بیان اینکه افراط گرایی نوین و تروریسم نوظهور پدیده جدیدی در روابط بین‌الملل است که از ابعاد متفاوتی نیاز به بررسی و واکاوی دارد، گفت: از منظر نظری این پدیده را منبعث از دو تحول عمده در روابط بین‌الملل می‌دانند. این دو تحول بسط و گسترش جهانی شدن و لرزش بنیادهای دولت مدرن و ورود نظریه دولت به شرایط پسادولت مدرن است.

وی یادآور شد: البته هر دو تحول در محیط دوران گذار نظام بین‌الملل بر یکدیگر تاثیر و تاثر متقابل دارند. هم روند جهانی شدن بر شرایط دولت مدرن تاثیر گذاشته و با بسط و گسترش شبکه‌های ارتباطی و اجتماعی و نیز جهانی شدن اقتصاد و تجارت بر نهاد دولت – ملت، مرزها و حاکمیت‌های ملی اثر گذاشته است و هم روندهای فرادولت مدرن بر سرعت بخشیدن به پروسه جهانی شدن و تصمیمات و تعهدات فرامرزی موثر بوده است.

وزیر امور خارجه پیشین کشورمان ادامه داد: در این مبادله باید اذعان کرد که تروریسم نوین یکی از پدیده‌های جانبی دو روند جهانی شدن و تحول در نظام دولت مدرن است. جهانی شدن گرچه جنبه‌های مثبت قابل  احصائی دارد، ولی تروریسم نوین یکی از جنبه‌های تاریک و زشت روند جهانی شدن است.

متکی با بیان اینکه در گذشته تروریسم یک تشکیلات پنهان و آهنین با حداقل ارتباطات مردمی، روابط سازمانی بسیار حساب شده و پیچیده، رهبری واحد، ایدئولوژی مشخص و یک یا چند کشور معین برای حمایت و پشتیبانی مالی تعریف می‌شد، خاطرنشان کرد: در اثر جهانی شدن امروزه تروریسم یک پدیده جهانی با آثار جهانی شده است، مرز نمی‌شناسد و فرامرزی عمل می‌کند. اعضایش از یک دولت – ملت نیست بلکه از همه ملیت‌ها می‌تواند باشد. دارای یک چارچوب نظری واحد مانند ناسیونالیسم نیست، بلکه در قالب ایدئولوژی‌های جهان شمول مانند مذهب فعالیت می‌کند، ولی قابلیت تطبیق بالایی را با شرایط متفاوت اقلیمی و محیطی به دست آورده است. دارای ظرفیت معنایی یا ldeational power و قدرت گفتمان سازی شده است.

وی ادامه داد: تروریسم اکنون در غرب آسیا نضج گرفته، ولی قابلیت انتقال سریع و راحت را به سایر مناطق داراست. بسیار منعطف عمل می‌کند، مثلا در سوریه با زیربنای وهابیت با بعث می‌جنگد و در عراق با بعث متحد می‌شود. دارای رهبری واحد نیست و در بسته‌ها و گروه‌های متفاوت رهبران مختلف دارد، اما همگی دارای هدف مشترک هستند و از ارتباطات و اطلاعات به جای ثروت و قدرت استفاده می‌کند.

منوچهر متکی در ادامه سخنانش با بیان اینکه در گذشته تروریست‌ها در تلاش بودند به رسانه‌ها دسترسی داشته باشند، خاطرنشان کرد: اکنون این رسانه‌ها مثل الجزیره هستند که بدنبال تروریست‌ها افتاده‌اند. این در حالی است که تروریست‌ها از رسانه‌ها در دسترسی به افکار عمومی جلو افتاده‌اند.

وی گفت: از منظر عملی راه مقابله با تروریست‌ها در شرایط جهانی شدن و ضعف سیستم دولت مدرن، مقابله فیزیکی و کنترل آنها در کوتاه مدت و در میان مدت، تخلیه استراتژیک قدرت معنایی و توان جذب نیروی آنهاست. برای کنترل فیزیکی باید از ضعف سیستم دولت - ملت یا دولت مدرن در غرب آسیا و آسیای میانه و قفقاز جلوگیری کرد. بر تمامیت ارضی همه کشورها اصرار و موضوعیت مرزها در روابط منطقه‌ای و بین‌المللی را جدی‌تر گرفت. از ظهور دولت‌های ضعیف در منطقه احتراز کرده و منابع موجود در منطقه را صرف تقویت دولت‌های ملی و ارتقای رفاه عمومی و فقرزدایی کرد.

متکی ادامه داد: هم باید از بالکانیزاسیون منطقه جلوگیری و هم از سومالیزاسیون منطقه اجتناب کرد. در کنار آن سوای هر گرایش سیاسی  باید برای مقابله با افراط و تروریسم جبهه واحدی تشکیل داد تا تروریست‌ها نتوانند از فواصل موجود بین کشورهای منطقه فرصت طلبی کنند.

وزیر خارجه پیشین کشورمان راه‌حل میان مدت را هدف قرار دادن قدرت معنایی‌ تروریست‌ها خواند و افزود: آنها با الهام از تعالیم وهابیت افراطی در مدارس مورد حمایت عربستان در داخل این کشور و برخی از کشورهای منطقه با یکی از خشن‌ترین برداشت‌ها از دین تعلیم داده و آماده کشتن و کشته شدن می‌شوند. این روند باید متوقف شود.

وی تصریح کرد: این مسئولیت دولت عربستان است تا به چنین روند و سرمایه‌گذاری غیراخلاقی پایان دهد. در عین حال باید قرائت زیباتر و معتدل‌تری از اسلام را به جوانان مسلمان ارائه داد تا راه رضای خداوند را در خدمت به مردم و نه کشتن بیگناهان بیابند.

متکی با ذکر این نکته که ایران در زمینه مقابله کوتاه مدت و میان مدت با تروریسم تواناست و درس‌های مهمی برای آموختن دارد، اظهار داشت: ما در دو دهه گذشته در شرق کشور خود با طالبان و القاعده همسایه بوده‌ایم، اما آنها نتوانسته‌اند حتی یک ایرانی را چه شیعه و چه سنی به عضویت خود علاقمند کنند. اکنون هم در مرزهای غربی خود با داعش مواجهیم. در اینجا هم داعش و سایر تروریست‌ها، نفوذی در ایرانیان  نداشته‌اند و نتوانسته‌اند عضوگیری کنند.

وزیر خارجه پیشین ادامه داد: سوال این است که چرا. پاسخ روشن است. ایران قادر بوده است گفتمانی را در داخل ایران ایجاد کند که در آن قرائت منطقی و بسیار لطیفی از اسلام ارائه شود که همه جوانان و بزرگسالان بصورت طبیعی آن را انتخاب کنند و اسلام خشن سلفی جهادی را طرد کنند. این گفتمان یعنی گفتمان اسلام وسطی و دین اعتدال و مهربانی باید به گفتمان قالب منطقه تبدیل شود تا از عضوگیری تروریست‌ها  جلوگیری شود.

 متکی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه ایران گفتمان داخلی دیگری را نیز تقویت کرده است و آن گفتمان مردمسالاری دینی است، اظهار داشت: جوانان ایرانی با نظام خود از طریق صندوق آرا صحبت می‌کنند. آنها از طریق آرای خود در مورد آینده‌شان تصمیم می‌گیرند و در روند‌های اجتماعی شریک می‌شوند. آنها نیازی به انتخاب اسلحه برای دستیابی به جایگاه اجتماعی مناسب خود احساس نمی‌کنند. این گفتمان‌ها از افراط جلوگیری می‌کند. لذا پاسخ به سوال عوام فریبانه وزیر خارجه عربستان که مرتبا در مصاحبه‌های خود تکرار می‌کند، روشن است. او می‌گوید چون داعش به ایران حمله نکرده، پس ایران باید حامی داعش باشد. یا ساده لوح است یا مخاطبانش را ساده لوح می‌انگارد.

وی افزود: طالبان، القاعده و داعش و امثال اینها نمی‌توانند به ایران گزند برسانند چون نمی‌توانند در ایران عضوگیری کنند. مردم ایران گفتمان آنها را قبول ندارند چون گفتمان برتری در اختیار دارند. ایران بارها تکرار کرده که حمایت تاکتیکی برخی از کشورها از تروریسم مذهبی باد کاشتن و طوفان درو کردن است. اگر به سلفی جهادی اجازه تولید گفتمان در کشور خود دادید و گفتمان مقابلش که گفتمان اسلام وسطی است را سرکوب کردید و بر اریکه قدرت تکیه دادید و اجازه رشد به گفتمان دموکراسی ندادید و حقوق اقلیت‌ها را نادیده گرفتید، خود را آسیب‌پذیر ساخته‌اید.

متکی خاطرنشان کرد: ایران دارای تجارب و توانایی‌های کنترل و مواجه با تروریسم افراط گرا در کوتاه مدت و در میان مدت است و آماده است این تجارب را با مناطق پیرامونی خود به اشتراک گذارد.

وزیر امور خارجه اسبق ایران ادامه داد: وقت آن رسیده است  که در تعریفی درست و مشترک از تروریسم و مصادیق آن همگان را به مقابله جدی با آن فرابخوانیم. چنین هدفی بدون تمهید مقدمات آن حاصل نمی‌شود.

وی افزود: اولین نکته آن است که باید بین مطالبات ملت‌ها و حقوق آنان به ویژه حق اعاده سرزمین اشغال شده‌شان در فلسطین و تروریسم تفاوت قائل شویم.

متکی اضافه کرد: وقتی بخشی از حاکمیت قانونی یک کشور یعنی حزب الله در لبنان تروریست نامیده می‌شود و یا دولت حماس که در فرآیند یک انتخابات آزاد توسط فلسطینیان در غزه تروریست خطاب می‌شود ناگزیر باید در برابر تداوم اشغال سرزمین آنان و کشتار روزانه فلسطینیان در سراسر سرزمین فلسطین سکوت و یا حمایت کرد.

وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر آن است که تروریسم مدرن در قالب گروه‌های داعش، النصره و یا احرار الشام ساخته و پرداخته کسانی است که به دنبال اهداف سیاسی و منافع غیرمشروع خود در سوریه، عراق و یمن بودند. همانها که اعتراف کردند داعش را به وجود آوردند، پول و سلاح آنها را تامین کردند، عبور آنها را از مرزها تسهیل کردند، نفت‌های سرقت کرده آنها را فروختند و در بانک‌هایشان برای تروریست‌ها حساب باز کرده و رسما اعلام کردند که هدفشان براندازی برخی دولت‌های قانونی در منطقه است.

متکی گفت: امروز بعد از 6 سال باید برایشان و جهانیان روشن شده باشد که اولا این جنایات هیچ ارتباطی با اسلام ندارد. چهره پیامبران رحمانی است و این جگرخواران هیچ نسبتی با پیامبران ندارند و دیگر آنکه علیرغم همه حمایت‌هایشان از تروریست‌ها شکست خوردند و ناگزیر به راه‌حل سیاسی روی آوردند.

وی که به دعوت روسای جمهور سابق رومانی و بلغارستان در این نشست شرکت کرده بود، افزود: توصیه می‌کنیم برای جبران گذشته، از روند جدید برای حل بحران حمایت کنند.

وزیر خارجه اسبق کشورمان در پایان سخنانش عنوان کرد: سفر وزیر خارجه عربستان به بغداد می‌تواند یک رویکرد جدید در قبال عراق و تصحیح روند گذشته باشد. توصیه می‌کنیم این تصحیح مسیر در قبال سوریه و یمن نیز صورت پذیرد.